kahve ve sağlık üzerine

Kahveyi seven biri ve gıda mühendisi olarak bu yazıyı yazmak istedim.Genelde yemeyi ve içmeyi sevdiğim şeyleri mesleğiminde yardımıyla araştırmayı severim. Daha öncede yazılarımda çikolataya yer vermiştim.Haydi o zaman bakalım kahve sevenler vücudumuza aldğımız bu maddenin bize ne gibi yaraları ve zararları var...

 Kahve, Afrika, Güney Amerika ve Güney Asya gibi tropik ülkelerde yetişen coffea arabica, coffea caneford gibi kahve ağaçlarının tohumlarından elde edilir. Kahve tohumları kullanılmadan önce kavrulur. Kavurma esnasında kahve tohumundaki gazlar açığa çıkar, su kaybolur, tat veren aromatik esanslar oluşur. Ortaya çıkan bu öğeler kahveye kendi özelliğini kazandırır.

Kahvede etken madde (ilk aklımıza gelen) kafeindir. Kafeinin çayda ve kola gibi içeceklerde, çikolata ve kakao içeren ürünlerde ve bazı ilaçlarda da bulunduğunu biliyoruz.
Kahvenin, kafein dışında da biyolojik etkiye sahip b bileşeni bulunmaktadır (nikotinik asit, pirogallik asit, tannik asit, kinolinik asit vb.). Kahve antioksidanlar açısından (polifenoller) ve potasyum, magnezyum, mangan, krom gibi elementler açısından da zengin bir maddedir.

Kafeinin etkisi ağza alındıktan 5-10 dk sonra başlar ve sindirimi yaklaşık 45 dk da tamamlanır.Kafeinin metabolik hızı artırdığı, buna bağlı olarak yağ hücrelerini daralttığı, enerji harcamada artış sağlayıp bu etkiyi şeker ve yağın daha çok yakımıyla oluşturduğu yapılan araştırmalarda görülmektedir.Aşağıda ki tablo da bazı gıdaların kafein değerlerini bulabilirsiniz.

Yapılan araştırmalarda günde az miktarda alınan kafein (100 mg altı) keyif ve sakinlik etkisi yaratırken fazla miktarda alınması huzursuzluk etkisi yarattığı ortaya konulmuştur.Günde düzenli olarak alınan kafeinin (130 mg civarı) uyku mekanizmasını düzenleyen melatonin hormonunun sekresyonunu azalttığı ve bu nedenle uykuyu etkilediği açıklanmıştır.Uyuumadan 30-60 dakika önce içilen bir bardak kahve uykuyu geciktiriyor, toplam uyku süresini azaltıyor ve uyku kalitesini düşürüyor.

 Yüksek miktarda kafein yüklemesi kan basnıcını ciddi anlamda artıracağı için kalp ve tansiyon açısından sakıncalı, riskli bulunmuştur.Fiziksel aktivite de kan basıncını yükselttiğinden, egzersiz öncesi kahve alınmamalı. Buna karşılık, kahve tiryakilerinde fiziksel aktiviteye bağlı tansiyon artışının nispeten daha az olduğu gözlemlenmiştir.Spor salonundaki çalışmanız sonucu kas ağrılarınız çok oluyorsa iki fincan kahve için. Journal of Pain dergisinde yayınlanmış olan çalışmaya göre kahve egzersiz sonrası oluşan ağrıları azaltabilmektedir. Kafeinin ağrı kesici özelliğinden dolayı bu etkiyi gösterdiği düşünülmektedir. (Bende ağrım olmasa bile genelde spor sonrası kahve içmeyi tercih ediyorum.)

Gebelik süresinde de alınan fazla kafein olumsuz etki yarattığı gözlemlemiştir.Bunun nedeni kafein plesentadan direk fetüse difüze olduğu için ve bebeğin karaciğerinin  zor metobolize etmesidir.Bu yüzden kadınlar gebelik döneminde dikkat etmelidir.

Kadınlarda ayrıca menopoz sonrası osteoporoz riskinide artırdığı kanıtlanmıştır.Fazla kafein idrarda kalsiyum ve magnezyum atılımını artırmaktadır.Kemik sağlığı içinde kalsiyum ve magnezyumun önemini hepimiz bilmekteyiz.Bir fincan kahve ile kaybedilen bu mineralleri yarım çay bardağı (50-60 gr) süt ekleyerek karşılayabilmenin mümkün olduğu araştırmalarda belirtilmiştir.

Finlandiya’da yapılan araştırmaya göre, tip 2 şeker hastalığı riski günde 3-4 fincan kahve içen kadınlarda %29, erkeklerde ise %27 oranında daha az bulunmuştur. Şeker hastalığı tip 1 ve tip 2 olmak üzere ikiye ayrılır. Tip 1 şeker hastalığı, daha çok çocuklarda ve genç erişkinlerde görülür. Pankreasta yeterli miktarda insülin yapılamaması sonucu ortaya çıkar. İnsüline bağımlı diyabet adıyla da bilinir.

Sonuç olarak kahvenin sağlık üzerinde yukarıda değindiğim gibi olumlu etkleri kanıtlanmıştır.Fakat unutmayalım vücudumuzun tolerans noktası vardır. Sağlıklı bir kişi için (kahvenin yasaklanmadğı hastalığınız yok ise) ortalama olarak günde 2-3 fincan kahve olumsuz etki oluşturmamaktadır. Fakat fazlası; uykusuzluk, çarpıntı, tansiyon vb. gibi etkiler yapabilmektedir.Bunarı göz önünde bulundurmak her zaman iyidir diye düşünüyorum.

Kaynaklar;

http://kanser.gov.tr/Dosya/beslenme/KAHVE_VE_KANSER_RAPOR_.pdf
http://www.journalagent.com/cocuk/pdfs/TJC_9_3_110_115.pdf
http://www.kahve.gen.tr/newsfiles/KahveveSaglik_ornek.pdf
http://www.onemedical.com/blog/newsworthy/10-healthy-reasons-to-drink-coffee-2/
http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/coffee/
http://authoritynutrition.com/top-13-evidence-based-health-benefits-of-coffee/